Richard Beam

Vun Wikipedia

Deel saage "Bischli-Gnippli,"
Deel Brofesser Behm, adder Dick.
Er antwatt gleiche zu sie all--
So nemm dich yuscht dei Pick.

(Gladys S. Martin, 2005 : 118)


Aus “Böhm” watt “Beam”[Ennere | Quelltext bearbeiten]

Der Prof. C. Richard Beam(1925–2018[1]) hot’s Daageslicht zuerscht g’sehne am 15. Hanning in 1925 in Brecknock Township net weit vun Ephrata in Lengeschder Kaundi im Schtaat Pennsilfaani. Er waar gebore zu seine Eldere, Charles un Marcella Beam. Datt in der Nochberschaft vun de “Rote Kuh”, en Wattschaft dicht bei Brecknock. Mer kann gradaus mit de Aage sehne, ass er aus deitscher Ausstamming iss. Der Name “Beam” hot der elder Name “Böhm” dehinner. Aus de midderliche Seit iss der Name “Slaybaugh” (“Schlehebach”). Sell meent ebbes wie “Grick, wu die Schwatzdanne (prunus) gewaxe sinn”. Awwer wie so viel yunge Leit in dere Zeit, henn die Eldere net hawwe welle, ass die Kinner die Mudderschprooch lanne. Awwer sell iss, fer was ass die Groosseldere debei waare. Der Dick Beam hot selwert g’schriwwe: “Mei Voreldere waare all Pennsilfaanisch Deitsch. Mei Indresse fer deitsch hot schunt aag’fange, wu ich noch en Kind waar, fer mei Eldere waare hatt dagege, awwer ich hab die Mundart gelannt. Sell hot mich zum Volkslewe vun meine Leit g’fiehrt.”

Deitsch lanne un lehre[Ennere | Quelltext bearbeiten]

1943 hot die Armee ihn reingezogge. Er waar im Grieg in England, Frankreich un in Belgien, wu er gedient hot. Sei Deitsch hot er datt guud yuse kenne. Derno hot’s g’heesse schtudiere. Es macht uns schier ochdemlos fer die Schul zu nenne. Es waare: Louisiana State University, University of California, Franklin & Marshall College (1949), Universität in Marburg (Deitschland), Universität in Wien (Austria), dann McGill University, Middlebury College un Penn State University. Was hot er datt schtudiert? Deitsch, Franzeesisch, Russisch, Deitsche Literatur, Althochdeitsch, Gotisch, Altenglisch, Mittelenglisch, Altslavisch, Altertumskunde un so weiter. Dann iss die Zeit kumme, ass er sei Lehramt aag’fange hot. Bei Glouceser City High School in New Jersey (1954-55), dann in Cocalico Union High School in Pennsilfaani (1955-56) un die Milton Hershey School (1956). Dann waar’s Pennsylvania State University (1957-61); un dann zuneegscht bei Millersville University, wu er Deitsch gelehrt hot in der deitsche Abdeeling vun 1961 bis 1990, wu er sei Ruhestand aagfange hot. Er hot ya hunnerde Schtudente gelehrt un mitg’holfe.

Kalemns un Waddebicher[Ennere | Quelltext bearbeiten]

Newebei hot er aa unnerschiddliche Sache gedriwwe. Dieweil ass er gelehrt hot, hot er noch selwert gelannt vun wichtiche Leit: Wu er noch bei Franklin & Marshall waar, hot er guud der Dr. J. William Frey, Dr. Alfred Shoemaker un Dr. Don Yoder kenne gelannt, wu die drei des Volksfescht bei Kutztown (Kutztown Folk Festival) gegrindt henn. Vun 1971 bis 1985 hot er die Yaahresbicher vun Historic Schaefferstown zammegrickt un ausgewwe. Des Schreiwes waar vum Parre Thomas R. Brendle seine Babiere, die er zurecht gemacht hot. In 1971 hot er zamme mit sei Freind Ernest Waldo Bechtel un Irene Bechtel ‘s Radio Program Die Alde Kumraade g’schtaart. Die Bechtels sinn awwer heit nimmie am Lewe. In 1975 hot er noht aag’fange fer die wechentlich Zeiding The Budget (Sugarcreek, Ohio) zu schreiwe. Sei Kalemn Es Pennsylvaanisch Deitsch Eck iss in de Zeiding bis heit. Die Kalemns sinn aa gedruckt warre in The Shopping News in Ephrata. Sei gudie Fraa, die Dorothy Beam, geht als noch mit zu de Amische un Mennischte fer blaudere un sehne, was am aageh iss mit der Schprooch net yuscht in Pennsilvaani, awwer aa noch zu Ohio, Indiana un so weider. Er hot aa zwee pennsylvaanisch-deitsche Waddebicher g’schriwwe, englisch zu deitsch. Alleweil schafft er noch hatt fer en verbessertes Waddebuch vun Marcus Bachman Lambert (sell waar erscht gedruckt in 1924). Er macht als weider mit seim Waddebuch The Comprehensive Pennsylvania German Dictionary, vun dem ass en Vorausgabe gedruckt waar in Juni 1997 (Pennsylvania German Words in Context). Des liegt ihm nah beim Hatz. Newebei hot er viele Artikel gedruckt grickt iwwer viele Sache. Er schafft in seim Keller im Haus, wu heit sei Center for Pennsylvania German Studies iss. Mit ihm schaffe noch en paar Schtudente, wu ihm helfe fer die Sache am Waddefresser (Computer) faddich gricke.

Musik ass en Hobby[Ennere | Quelltext bearbeiten]

Der Dick Beam hot groosse Intresse iwwer die Yaahre fer Musik. Er hot oft in seinre Kaerich g’sunge un duht arick gleiche, wann sei Fraa es Klaffebox schpielt, weil er singt. (Die Dorothy hot bei der Universität im Millerschtettel Musik gelehrt). Er schemmt sich aa net wege seim Glaawe. Etliche Yaahre hot er zu der United Church of Christ (ebmols: die Deutsch-Reformierte Kirche) geheert.

Letschte Yaahre[Ennere | Quelltext bearbeiten]

In die letschte Yaahre iss er zu en luthrisch Gmee an Muddy Creek gange. Der C. Richard Beam iss geschtarewe am 26. Yenner 2018. Er waar neegscht 93 Yaahr alt.

Pennsylvaanisch-deitsches Schreiwes[Ennere | Quelltext bearbeiten]

Bicher[Ennere | Quelltext bearbeiten]

  • Preserving heritage : a festschrift for C. Richard Beam / ed. by Joshua R. Brown and Leroy T. Hopkins, Jr. [Lawrence, Kan.]: Society for German-American Studies, 2006

Gwelle[Ennere | Quelltext bearbeiten]

  1. Writer, Staff. "C. Richard Beam". LancasterOnline (in Englisch). Retrieved 2020-05-08.